Belediye Hoparlörü

Anadolu kasabalarımızın haberleşme ihtayacını onlarca yıl belediye hoparlörü ve köylerde de cami hoparlörü karşılamış..Kasabalarda; "Dikkat, dikkat..kasaba halkımızın dikkatine" ve köyde de köy imamının seslenişi ile toplumsal  haberleşilebilinmiştir..

 Kitle iletişim araçlarını say deseniz; ilk akla gelenler..radyo, televizyon, internet vs. olur. Ve fakat 2000'li yıllara kadar Anadolu'da önemli bir işlev gören "belediye hoparlörü" kimsenin umurunda olmasa da o zamanlar pek mühimdi..Ama, o da..zamana ve teknolojiye yenik düştü..

Çok uzak bir geçmişten söz etmiyoruz. Hala Anadolu'da pek çok yerde belediye hoparlörü aktif bir şekilde hizmet etmektedir. Hava durumu, düğün ve ölüm ilanları, işçi alımı, ihale ilanı, başkanın tebrik mesajları, kan anonsu, maç yayını, festival, sünnet şöleni ilanı vb..

Bu kadar çok iş gören bu cihaza kimsenin itibar etmeyişi de ayrı bir dramatik tablodur. "İnternet bu kadar almış başını gitmiş iken kim ne yapsın belediye hoparlörünü?" diyenler olabilir. Ama unutmayalım internet şimdiki zamanların oyuncağıdır..

Evvelden belediyenin her işi neredeyse bu hoparlörün marifetine bakardı..Sesi güzel, diksiyonu iyi kim varsa aranırdı diyemeyeceğim çünkü el kadar ilçede sesi tok ve düzgün konuşanı nereden bulacaksın? Eğer varsa, bir hanımefendi hem santrale hem de hoparlörden ilana bakardı. İlanları anons etme işi de onun sesine kalırdı. Emekli oluncaya kadar ilan sesi o hanım memurun sesiyle özdeşleşirdi..

Kurulma tarihi 1950'li yıllara dayanıyor hoparlörlerin. Şimdi gözden düşmüş olsa da o zaman prestijli bir işti, bu ilan işi..12 Eylül 1954 tarihli ulusal gazetelerin birinci sayfalarına Denizli Belediyesi'ne hoparlör kurulacağı haber olarak yansımıştır. 

Şöyle denilmiş haberde: "Belediyemizin günlük faaliyetleri, hava durumu, kız talebelerden müteşekkil bir grubun koro şarkılarıyla alaturka ve alafranga plakları halka duyurulacaktır.."

İşin başında böyle kamu hizmeti görmeye aday olan hoparlörden para kazanılacağını ilk hangi belediye keşfetti meçhul ama belediyeler ilan karşılığında para alarak az da olsa belediyeye bir gelir sağlamışlardır..

1954 seçimlerinden önce siyasi ilanlar yayınlanmaya başlamıştır bile. Komik sahneler de yaşanır. Bir parti lideri konuşurken sesi kısıp da, kendi ilanını yayınlayanlar olmuştur..

Mesela 17 Mayıs 1959'da Aydın'da İsmet İnönü konuşurken Demokrat Partili belediye başkanının sesi devreye girer. Hemen ertesi gün Eskişehir'de konuşan Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Başkanı Osman Bölükbaşı'nın da başına aynı hadise gelir. Bölükbaşı uzun süre gübre satışı ilanının bitmesini beklemiştir..

1960'lı yıllara gelindiğinde artık parayı veren kendi hesabına ilan verdirebilmektedir. Maç sonucu için iddiaya giren iki vatandaş iddialarını hoparlörden duyuracak kadar ileri gitmişlerdir..

13 Mart 1965 tarihli "Akşam" ve "Milliyet" gazetelerinin haberine göre D.G. isimli vatandaş içkiyi bıraktığını hoparlörden ilçe halkına ilan eder. Biriktirdiği şişeleri de satıp bir mevlit okutturur. Ama mevlide sadece içkici arkadaşları gelince sinirlenmiş ve tekrar içkiye başlamıştır!.

Günümüzde, birçok kasaba ve köyümüzde hoparlör ile haberleşme devam etmektedir..