Pendolinoya Bakınız

Pendolino, aslında bir kuş türü. Bilimsel adı Remiz Pendulinus olan bu kuş, Türkçede genellikle saksağan baştankarası ya da maskeli baştankara olarak da biliniyor. Kuşun “Pendolino” (İtalyanca’da “küçük sarkaç”) olarak anılmasının nedeni, sarkık yuva yapma şekli. Bu sevimli kuş hakkında bazı detaylı bilgiler paylaşmak istiyorum.

Pendolino, boyu 10-12 cm kadar (serçeden biraz küçük), yaklaşık 10 gram ağırlığında, sırtı kahverengi, alt kısmı açık krem ve göz çevresinde koyu renkli bir maske (bu yüzden "maskeli baştankara" denir) bulunan bir kuş.

Avrupa, Orta Asya ve Türkiye'nin bazı bölgelerinde yaşıyor. Nehir kenarları, sazlıklar, bataklık alanlar gibi sulak bölgeleri tercih ediyor.

En dikkat çekici özelliği asılı kese şeklinde yuvalar yapması. Yuvayı erkek kuş yapıyor; ince bitki lifleri, pamukçuklar ve örümcek ağlarıyla örüyor. Yuva dallardan aşağı doğru sarkıyor ve ucu kapalı. Yalnızca bir giriş deliği var ve bu yapı, dış tehditlere karşı koruma sağlıyor.

Erkek yuva yaptıktan sonra dişiyi etkilemeye çalışıyor. Dişi beğenirse eş oluyor ve yumurtlama başlıyor. Dişi bazen başka yuvayı da tercih edebiliyor.

Bu kuşların yuva mimarisi, kuş bilimciler tarafından hayranlıkla inceleniyor. İğne iplikle örülmüş gibi detaylı ve sağlam yuvalar yapıyorlar. Dişi veya erkek, yuvayı yaptıktan sonra eşini terk edebiliyor; bu türde bazen tek ebeveynli yavru bakımı da görülüyor.

Pendolino kuşu çok zeki ve uyanık bir kuş. Yavrularını korumak için kandırma stratejileri geliştiriyor. Bazen bu yuvaya yılanları kandırmak için sahte giriş deliği bile yapıyor. Şöyle ki:

Yılanlar kuş yumurtası yemeye bayılır. Ancak Pendolino kuşunun yumurtasını yemek zannedildiği kadar kolay değil. Yuvasını ağaca asılı bir şekilde yapıyor ve etraftaki dallarla uyum sağlıyor. Dikkatli bakılmadıkça fark edilmesi zordur. Bu kuş, yumurta avcısı yırtıcıları kandırmak için yuvasına birden fazla giriş yapıyor; bunlardan yalnızca biri gerçek, diğerleri ise yırtıcıları kandırmak için inşa ediliyor. Yumurtaların saklı olduğu odanın kapısı, yılan tarafından fark edilmeyecek kadar gizli; diğer odaların kapısı ise açık. Yılan, boş odalarda yumurta bulamayınca yuvadan uzaklaşıyor. Ama tehlike büyürse ve yılan sahte odalara girdiğinde bile yuvadan uzaklaşmazsa, kuş yuvayı bilinçli olarak sallayarak içeride başka bir büyük canlı varmış izlenimi yaratıyor ve yılanı korkutup uzaklaştırabiliyor. (*)

Bu davranış, kuşun yuvasını ve yavrularını koruma konusundaki zekâsını ve adaptasyon yeteneğini gösteren harika bir örnek. Canlıların davranışlarında görülen aklın, bilginin ve yeteneğin kaynağının tek açıklaması var:

Tüm canlılar gibi Pendolinolar da Allah’ın üstün ve benzersiz yaratma sanatının eseridir. Yüce Rabbimiz canlıları yaratır, onlara korunma, avlanma, beslenme, üreme yöntemlerini ayrı ayrı ilham eder. Onlara yuvalarını inşa ettiren, kusursuz planlar yaptıran, onları koruyan ve güven içinde barındıran sonsuz merhamet sahibi olan Allah’tır. Ve her şey ancak O’nun emriyle hareket eder.

“Allah, yedi göğü ve yerden de onların benzerini yarattı. Emir, bunların arasında durmadan iner; sizin gerçekten Allah’ın her şeye güç yetirdiğini ve gerçekten Allah’ın ilmiyle her şeyi sarıp-kuşattığını bilip-öğrenmeniz için.” (Talak Suresi, 12)

 (Zafer Bilim ve Araştırma Dergisi)

(*) Pendolino kuşuna dair ilginç bir videoyu şu linkten izleyebilirsiniz:

https://www.youtube.com/watch?v=AeggYdSytkQ